Heemkunde Klein-Brabant​

HEMELS

400 jaar klooster en abdij in Bornem

​

Het boek, dat met zijn 256 bladzijden in kleur wordt gedrukt, omvat drie grote delen: hemels hopen, hemels leven, hemels vormen. Door de chronologische opbouw en informatie over de site, wordt het voor de lezer wel duidelijk dat er een verschil is tussen de termen klooster en abdij.

In Hemels hopen wordt de onophoudelijke zoektocht beschreven naar devote kloosterlingen welke het door baron Pedro Coloma in 1603 gebouwde klooster zullen bevolken. Een klooster dat door zijn edele stichter begiftigd werd met een bijzondere reliek van het Heilig Kruis. Na het komen en gaan van meerdere reguliere orden zal dit Heilig-Kruisklooster het toevluchtsoord worden van de Engelse dominicanen, die in Bornem gedurende anderhalve eeuw religieuzen zullen opleiden voor missiewerk in Engeland. Daarmee vertolkten ze de hoop, niet alleen om naar hun vaderland weer te keren maar meer nog om er het rooms-katholicisme terug ingang te doen vinden. Wat in Rome gewaardeerd werd, zodanig dat de paus de eerste prior van Bornem, Thomas Howard,  tot kardinaal van Norfolk aanstelde. Naast de intensieve vorming van missionarissen werd in Bornem een internaat ingericht voor jongens: het Engels college. Tal van adolescenten uit gegoede families werden hier voorbereid op hun leidende taak in de maatschappij. De Franse revolutie met de daarop volgende nationalisering van kloosters en abdijen, de plotse terugkeer van de Engelse dominicanen naar hun land en het vertrek van de overblijvende kloosterlingen naar de Amerikaanse missies luidden het einde in van dit eens zo bloeiende instituut. De gebouwen stonden leeg, kwamen in 1825 in handen van een makelaar en het was wachten op nieuwe bewoners.

 

Die werden al snel gevonden. Het waren cisterciënzers die een nieuwe thuis zochten nadat ze door de Franse nationaliseringsdrang uit hun abdij in Hemiksem waren verdreven. Deze rijke abdij, die nog altijd staat te schitteren langs de Schelde, had ooit tal van eigendommen in onze regio, met Puurs als belangrijke uitschieter en met het pittoreske Hof van Coolhem als vluchthuis. Eens in Bornem was hun voornaamste opdracht de uitgedunde kloostergemeenschap te doen aangroeien. Met abten als Van Ommeren en De Bie is hen dat bijzonder gelukt en de Sint-Bernardusabdij genoot een nieuwe bloeiperiode, waarbij paters en lekenbroeders hun religieuze beleving, gebaseerd op de Regel van Benedictus, konden waarmaken. Jaarlijks werd de abdijkerk hét bedevaartsoord om van de heilige Bernardus genezing af te smeken voor mens en dier. Bovendien waren de kloosterlingen genoeg sociaal geëngageerd om in Bornem en omliggende parochies hun christelijke diensten aan te bieden. Uiteindelijk resulteerde dit in de oprichting van een eigen parochie. Leuk om lezen is de intieme kijk op het dagelijks leven van de kloosterlingen. En dat de abdij niet alleen een oord van bezinning was maar tevens een gebouwencomplex met een zekere uitstraling getuigen de vele culturele activiteiten die er konden doorgaan. Dit alles wordt behandeld in deel 2: hemels leven.  

 

In Hemels vormen struinen we door de bouwgeschiedenis van het Bornemse klooster, vanaf de komst van de dominicanen tot en met vandaag. Er wordt gefocust op de complete nieuwbouw van circa 1770 waarvan de classicistische stijl nog steeds zijn bouwhistorische betekenis heeft behouden. Ook het interieur van het klooster werd, buiten de verfraaiing van enige zalen, niet wezenlijk aangepast. Wel kwam er een nieuwe kerk met een indrukwekkende aankleding van het koor. Bijzondere aandacht wordt besteed aan de pronkbibliotheek met zijn tienduizenden boeken. En terwijl het ommuurde domein nog steeds een oase van rust is, werden de kloostervleugels recent gerestaureerd en kregen ze een nieuwe bestemming met een culturele invulling op het gelijkvloers en een woonfunctie op de etage en de zolders. In dit derde deel krijgen we ook een zicht op het kunstpatrimonium dat de abdij bewaart en koestert, met beelden, schilderijen, zilverwerk, goudleerbehang, enzovoort.

​

De prijs voor ‘Hemels… 400 jaar klooster en abdij in Bornem’ bedraagt 35 euro. Bestellen kan door dit bedrag over te maken op rekeningnummer BE63 0682 0091 4208  op naam van naam van Vereniging voor Heemkunde in Klein-Brabant vzw, Wolfgang d’Urselstraat 20, 2880 Hingene met de mededeling ‘JB 2020’.

​

Het boek kan afgehaald worden in Erfgoedhuis Oud-gemeentehuis, W. d’Urselstraat 20 te Hingene-Bornem, dit telkens op dinsdag- of zaterdagvoormiddag tussen 9u30 en 12 uur. 

 

​

 

​

​

​